Zamek w Szydłowcu
Lokalizacja
Województwo:
Szydłowiec
Mazowieckie
Zamek w Szydłowcu to dawna gotycko-renesansowa rezydencja rodu Szydłowieckich i Radziwiłłów. Był również w posiadaniu księżnej Anny Sapieżyny. Zamek jest jednym z głównych zabytków miasta Szydłowiec. Obecny zamek został wybudowany przez Stanisława Szydłowieckiego w latach 1470–1480 na miejscu dawnego grodu. Pierwotny gród, który najprawdopodobniej na skutek najazdów tatarskich został zniszczony, był wybudowany na sztucznie usypanej wyspie. Zamek w Szydłowcu należy do budowli typu nizinnego a jego zadaniem było maksymalne wykorzystanie przeszkód naturalnych, jakie występowały na terenie płaskim i nisko położonym, takimi jak mokradła, bagna, rzeki oraz wody wolnostojące. Te elementy ukształtowania terenu zadecydowały o budowie grodu a następnie zamku.
Naturalne przeszkody, z pewnością mogły utrudnić bezpośredni dostęp do zamku i zwiększyć jego szanse na obronę. Wyspa zamkowa, otoczona jest fosą oraz zieleńcem zwanym Parkiem Radziwiłłowskim lub Ogrodem Zamkowym. W latach 1515–1526 nastąpiła przebudowa i rozbudowa gotyckiego zamku na renesansową rezydencję dokonana przez Mikołaja Szydłowieckiego. Wybudowano w tym czasie dwupiętrowe wschodnie skrzydło, wydłużono i dostosowano do niego gotycki dwór oraz wymurowano co najmniej dwie kondygnacje skrzydła zachodniego, które dostawiono do gotyckiej wieży bramnej. We wschodniej części zamku umieszczono loggię widokową, która była jedną z pierwszych w Polsce.
Przebudowa zamku pozbawiła go jednak funkcji obronnych. W 1548 roku dobra szydłowieckie, wraz z zamkiem przeszły w posiadanie Radziwiłłów. Następnie w latach 1619–1629 została przeprowadzona już ostatnia przebudowa zamku. W roku 1802 zamek oraz dobra szydłowieckie na drodze licytacji przechodzą w ręce księżnej Anny Sapieżyny Zamoyskiej. W jej posiadaniu zamek w Szydłowcu był aż do roku 1828 w którym to odsprzedała go skarbowi Królestwa Polskiego. Brak zainteresowania zamkiem, jak i brak dobrego gospodarza powodował powolne niszczenie obiektu. Po części był zamieszkały a częściowo użytkowany jako magazyn zbożowy, jak również wydzierżawiony był na skład piwa.
Nieszczelne, przeciekające dachy spowodowały zawalenie się stropów II piętra i uszkodzenie sklepień. Zamek był zagruzowany, pozbawiony stolarki i oszklenia, posadzek oraz podłóg w takim stanie zamek uznano formalnie za zabytek w 1922 roku. W latach 60 XX wieku zamek przeszedł pełny remont. Budynek otynkowany jest na biało i kryty czerwoną dachówką. Wybudowany był z piaskowca ze śladowymi ilościami cegły a piaskowiec jest materiałem budowlanym łatwo wchłaniającym wilgoć co nie sprzyja utrzymaniem się tynku. W połowie lat 60-tych, po zakończeniu remontu otwarto w nim dom kultury, a kolejno w następnych latach otwiera się tu biblioteka oraz pracownią konserwacji dzieł sztuki. Do dnia dzisiejszego funkcjonuje tu również bogato wyposażone Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych, które to zostało opisane na innej karcie Naszej strony.
W skrzydle północnym znajduje się kawiarnia zamkowa. W tym pomieszczeniu znajdują się sztukaterie stiukowe, żebrowo-ramowe na suficie. W sezonie letnim czynny jest również ogródek kawiarniany na dziedzińcu zamkowym. Większość komnat zamkowych jest niedostępna do zwiedzania dla turystów, będąc jednak w muzeum instrumentów ludowych możemy zobaczyć kilka z udostępnionych sal jak i kaplicy ponieważ znajduje się tu również część muzealna nie tylko instrumentów. W dwóch salach możemy wysłuchać multimedialnego przewodnika opowiadającego o początku i historii powstania zamku jak również o rodach w których posiadaniu się znajdował. Po muzeum oprowadza przewodnik więc w razie pytań służy pomocą. W najstarszej części zamku, znajduje się pomieszczenie z pięknym drewnianym belkowym stropem profilowanym. Kaplica, położona jest na planie kwadratu a kopuła w kształcie połowy kuli ozdobiona jest stiukową dekoracją. Dekoracja ta datowana jest na początek XVII wieku i znajduje liczne analogie w obiektach sakralnych Małopolski. Symbolem galerii zamkowej jest znajdujący się wewnątrz wnęki rzeźbiony aniołek. Kaplica zbudowana jest z kamienia, sporadycznie występuje tu cegła. Kaplica zamkowa jest również salą główną Galerii Kaplicy Zamkowej w której wystawione są obrazy oraz rzeźby.
Dość ciekawa jest komnata Anny Sapieżyny, w której znajduje się drobny wystrój oraz ściany ozdobione malowidłami. Kolejna duża sala wyposażona jest w kominek oraz ogromny obraz, który zwraca na siebie uwagę swoimi rozmiarami. Może zamek nie ma zbyt wielu komnat do zwiedzania ale wart jest odwiedzenia. Dość ciekawe jest muzeum ludowych instrumentów muzycznych, na niektórych z nich można nawet sprawdzić swoje siły jako muzyk. Polecamy odwiedzić również pozostałe zabytki w Szydłowcu które to są opisane na innych kartach Naszej strony.