Zamek Królewski w Chęcinach
Lokalizacja:
Województwo:
Chęciny
Świętokrzyskie
Zamek Królewski w Chęcinach jest jednym z najczęściej odwiedzanych zabytków tego typu w Polsce. Jego usytuowanie na wzgórzu oraz potężne baszty dominują nad okolicą i widoczne są już z daleka z trasy biegnącej do Krakowa jak i z trasy biegnącej do Kielc. Zamek mieści się w niedalekiej odległości od Kielc. Auto możemy pozostawić na jednym z Parkingów w centrum Chęcin i stąd udać się na zamek, lub od drugiej strony gdzie znajdują się dwa spore parkingi jeden bezpłatny przy karczmie a drugi płaty tuż na prywatnym terenie również położony w niedalekiej odległości od zamku. Oprócz karczmy znajduje się tu szereg straganów z pamiątkami z okolicy. Dolną część traktu głównego wiodącego do zamku również urozmaicają stragany z pamiątkami jak również można przekąsić małe co nieco.
Trakt jest ułożony z tłuczonego kamienia i w środkowym etapie rozchodzi się na dwie trasy. Którą trasę wybierzemy nie ma znaczenia bo obydwie prowadzą na zamek tylko z różnych stron. Zamek posiada dwa wejścia oraz dwie kasy biletowe więc nie ma powodu do zmartwień. Do zamku można również dotrzeć od strony rynku z tym że wejdziemy tylko jedną bramą, ponieważ od centrum prowadzi tylko jedna trasa. Nic nie stoi na przeszkodzie żeby zrobić sobie małą pętlę wokół zamku. Do dziś zachował się pełen obwód zewnętrznych murów obronnych, dwie wieże, baszta i fundamenty budynków mieszkalnych. W wieży wschodniej mieści się punkt widokowy, skąd przy ładnej pogodzie widać wierzchołki Tatr. Zamek w Chęcinach został uznany jako zabytek w 1967 roku przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. Wpisał on warownię do rejestru zabytków ówczesnego województwa kieleckiego. Nieco wcześniej, bo w 1947 roku wpisany został również układ urbanistyczny miasta Chęcin. Ponowienia wpisu do rejestru zabytków zamku w Chęcinach dokonano w 1988 roku, kiedy rozszerzono teren objęty ochroną prawną.
Zamek w Chęcinach to Zamek Królewski, który wzniesiono na grzbiecie skalistego wzgórza (367 m. n.p.m.) najprawdopodobniej na przełomie XIII i XIV wieku, z inicjatywy Wacława II, króla Czech i Polski. Góruje nad miejscowością Chęciny, w województwie świętokrzyskim, pod Kielcami. W pobliżu zamku przechodzi żółty szlak turystyczny im. Juliusza Brauna, Honorowego Członka PTTK, z Wiernej Rzeki do Chęcin. Natomiast Góra Zamkowa znajduje się w Koronie Gór Świętokrzyskich. W 1306 roku Władysław Łokietek nadał go biskupowi krakowskiemu, Janowi Muskacie. Rok później, pod pretekstem wykrycia spisku przeciwko władzy królewskiej, cofnął ów przywilej, przejmując tym samym warownię. Łokietek uczynił ją terytorialnym ośrodkiem swej władzy w zakresie gospodarczym, politycznym i militarnym.
W czasach funkcjonowania zamku, wzgórze zamkowe oraz pobliski teren były regularnie karczowane z wysokopiennej roślinności w tym głównie z drzew dla zachowania wysokiej widoczności i poprawy obronności. Warownia była obiektem wysokiej rangi, ośrodkiem życia politycznego, gdzie kilkukrotnie, zwoływano zjazdy przedstawicieli stanu rycerskiego. W Chęcinach odbywały się zjazdy możnowładców i rycerstwa małopolskiego oraz wielkopolskiego. Zamek odegrał ważną rolę jako miejsce koncentracji wojsk wyruszających na wojnę z Krzyżakami. W 1331 roku dokładnie z tego miejsca wyruszono na bitwę pod Płowcami. W 1318 roku, ze względu na niedostępność zamku, zdeponowano tu skarbiec archidiecezji gnieźnieńskiej dla zabezpieczenia przed wrogim zakonem Krzyżackim. Chęciny stały się od średniowiecza stolicą powiatu oraz miejscem odbywania sądów ziemskich oraz grodzkich.
Po śmierci Władysława Łokietka opiekę nad warownią przejął Kazimierz Wielki, który przeprowadził znacznych rozmiarów rozbudowę, między innymi zostały podwyższone kamienne wieże. Zamek w Chęcinach stał się niezdobytą przez ponad 250 lat królewską fortecą. Zamek przez długie lata używany był w charakterze więzienia stanu. Najbardziej znaną królową, która rezydować miała w chęcińskim zamku była Bona Sforza, żona Zygmunta I Starego. Jej nienajlepsze relacje z synem Zygmuntem Augustem doprowadziły po śmierci królewskiego męża do konfliktu i decyzji o opuszczeniu przez nią naszego kraju. W XVI wieku zamek zaczął podupadać. W 1588 roku sejm zarządził przeniesienie ksiąg ziemskich z warowni do położonego u jej podnóża chęcińskiego kościoła. Zamek kilkukrotnie ulegał zniszczeniu.
Pierwszymi zdobywcami warowni byli rokoszanie Zebrzydowskiego w roku 1607, którzy podstępem zajęli, złupili i spalili chęcińską twierdzę. Zamek na krótko odzyskał dawną świetność po przebudowie przeprowadzonej przez starostę chęcińskiego, Stanisława Branickiego, jednak już w latach 1655–1657 został doszczętnie zniszczony najpierw przez Szwedów, a następnie przez szturm oddziałów Rakoczego. Dzieło zniszczenia dokończył w 1707 roku najazd szwedzki. Zamek został opuszczony przez mieszkańców. XVIII wiek był czasem stopniowej degradacji warowni i utraty jej znaczenia, czego najlepszym przykładem będzie przeniesienie rezydencji starościńskiej do Podzamcza Chęcińskiego. Po III rozbiorze Polski zamek popadać zaczął w ruinę, wtedy to opustoszał nawet budynek mieszkalny mieszczący kancelarię grodzką. Przez następne stulecia średniowieczne mury zamkowe bardzo ucierpiały na skutek działalności miejscowej ludności, pozyskującej stąd darmowy materiał budowlany.
Podczas I wojny światowej ucierpiała środkowa wieża zamku, wykorzystywana przez żołnierzy rosyjskich jako punkt obserwacyjny. W czasie II wojny światowej kamienie pozyskane ze wzgórza zamkowego używano do utwardzania okolicznych dróg. Pierwsze prace konserwacyjne przeprowadzono już w 1877 roku. W Polsce międzywojennej ogromny wkład w uratowanie zamku, mimo skromnych funduszy wniósł ówczesny burmistrz Chęcin, Edmund Padechowicz. Przeprowadził on szereg prac zabezpieczających budowlę przed zupełnym zniszczeniem. Po II wojnie światowej odrestaurowano wieże, na jednej z nich urządzając punkt widokowy. Podczas prowadzonych przez ostatnie lata prac adaptacyjno-renowacyjnych budowla została zabezpieczona w formie trwałej ruiny.
Wiosną 2013 roku rozpoczęła się trwająca do 2015 roku rewitalizacja zamku. Warownia dzieli się na dwie części: zamek górny starszy, położony między dwiema okrągłymi basztami z murem o grubości 2 metrów oraz młodszy zamek dolny tak zwany przygródek, z obszernym dziedzińcem zakończonym skośną, czworokątną basztą z XV wieku i furtką sklepioną w gotycki łuk. Dziedziniec otaczały wysokie na 9 metrów mury ze strzelnicami i gankiem dla straży. Wjazd do zamku prowadził od strony wschodniej przez zwodzony most i wysuniętą przed basztę bramę zabezpieczoną żelazną kratą, tak zwaną broną, którą opuszczano na noc. Do wieży wschodniej przylega dwukondygnacyjny budynek, prawdopodobnie kaplicy zamkowej oraz skarbca. Na wewnętrznym dziedzińcu znajduje się wejście do budynku mieszkalnego składającego się z trzech izb, lecz pozostały po nich tylko otwory okienne, można też zauważyć resztki ścian poprzecznych i sklepień piwnic. Druga z okrągłych baszt służyła za ostatni punkt oporu w razie oblężenia.
Mury zbudowano głównie z miejscowego szarego wapienia, gdzieniegdzie z piaskowca jasnego i czerwonego oraz z cegły. Główne lochy mieściły się w dole wieży frontowej przy głównej bramie. Zamek dolny pełnił funkcje gospodarcze. Pośrodku jego dziedzińca, zamku dolnego znajduje się otwór po studni, wykutej w skale na głębokość 100 metrów. Prawdopodobnie przez nią i podziemny korytarz prowadzący do chęcińskiego kościoła utrzymywano łączność w czasie oblężenia. O zamku krąży również legenda jakoby królowa Bona ukryła swoje skarby w lochu a duch jej pojawia się na zamku. Zamek w Chęcinach jest świetnym miejscem na spędzenie wolnego czasu dla całej rodziny. Na dziedzińcu zamkowym czekają różne atrakcje, gdzie każdy znajdzie coś interesującego dla siebie. Przy dźwiękach średniowiecznej muzyki można zwiedzać zamek, odpocząć na ławeczkach, wrzucić monetę do skarbca jak i do studni. Nie brakuje również chętnych do strzelania z łuku jak i do zrobienia sobie zdjęć z dwoma ogromnymi mieczami, czy w dybach i klatkach. Porą nocną zamek również pięknie się prezentuje, jest bardzo dobrze podświetlony.
Od czasu do czasu można trafić na pokazowy wystrzał z armat. Warto to miejsce odwiedzić nie tylko w celach poznania bogatej historii, ale też ze względu na piękne widoki z wież na okoliczne góry jak i malownicze miasteczko w Chęcinach. Nie daleko Zamku w Chęcinach znajduje się cmentarz żydowski, co prawda trochę zaniedbany jednak tworzy swój niepowtarzalny klimat. Będąc w Chęcinach polecamy również odwiedzić Zamek rycerski w Podzamczu Chęcińskim, Zamek rycerski w Sobkowie , ruiny zamku w Mirowie jak również skansen w tokarni. W bliskiej odległości znajduje się również największa jaskinia – „Raj” jak również jaskinia „Piekło”, zaciekawić może również Muzealna Izba Górnictwa Kruszcowego w Miedziance jak i sama Góra Miedzianka. Wszystkie te atrakcje opisane są na innych kartach Naszej strony. Zachęcamy serdecznie do zwiedzania i poznawania jakże pięknego świętokrzyskiego.
Galeria
