Synagoga w Szydłowie
Lokalizacja:
Województwo:
Szydłów
Świętokrzyskie
Synagoga w Szydłowie znajduje się przy ulicy Targowej. Jest najstarszą zachowaną synagogą w województwie świętokrzyskim, jak również jedną z najstarszych w Polsce. Została ona wpisana do krajowego rejestru zabytków nieruchomych 1967 roku. To typowy przykład obronnej bożnicy.

Murowany budynek synagogi zbudowano z kamienia łamanego a wzniesiono ją na planie prostokąta w stylu późnogotyckim z późnorenesansowymi elementami wnętrza. Synagoga jest przykryta dachem pogrążonym czyli przeciwieństwem spadzistego bowiem zbiega się do środka. Zasłania on mur blankami czyli elementem w postaci zębów w murze, pomiędzy którymi znajdowała się wolna przestrzeń co miało ułatwić obronę w czasie oblężenia. W czasie walk w prześwitach pomiędzy zębami byli rozlokowani łucznicy. Ściany zewnętrzne są grubości na około 2 metry, które wsparte są szkarpami czyli pionowym murem odchodzącym prostopadle na zewnątrz od ściany wysokiego budynku w postaci filara, stojącymi między dziesięcioma półkoliście zakończonymi oknami.

Synagoga w Szydłowie została zbudowana pomiędzy 1534 a 1564 rokiem. Z początkiem XVII wieku przeszła wielką przebudowę, w której dobudowano do ściany zachodniej drewnianą przybudówkę, mieszczącą na piętrze babiniec. W 1784 roku wykonana została nowa dekoracja oraz polichromie. Główna sala modlitewna jest znacznie obniżona wobec poziomu ulicy i prowadzi do niej kilka stopni. Sufit jest sklepiony kolebkowo z lunetami z późnorenesansową dekoracją stiukową z przełomu XVII i XVIII wieku. Pomiędzy filarami znajduje się data: 1699 a na ścianie południowej: 1784. Te dwie daty upamiętniają przeprowadzone restauracje i wykonania nowej dekoracji w synagodze.

Wchodząc do głównej Sali po lewej stronie na wysokości stopni znajduje się wnęka po skarbonie nad którą znajduje się hebrajski napis i płaskorzeźba przedstawiająca złożone dłonie. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zniszczyli wnętrze synagogi a następnie magazynowali w niej broń oraz żywność. Po zakończeniu wojny synagoga nie spełniała już swojej pierwotnej funkcji bożnicy i została zaadoptowana na wiejskie kino. Następnie przez wiele lat budynek synagogi stał opuszczony przez wiele lat i popadał w ruinę. W 1967 roku budynek synagogi został przeznaczony i zaadoptowany na potrzeby Gminnego Domu Kultury do roku 1978.

W latach 1978 – 1981 przeprowadzono remont synagogi na zlecenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Do odbudowy synagogi posłużyły szkice, ikonografie jak również zachowane spisy inwentaryzacyjne. To wszystko pozwoliło na odtworzenie oryginalnego wyglądu. Podczas tych prac remontowych pod podłogą babińca odnalezione zostały cenne przedmioty religijne, z których najstarsze datuje się na XVII wiek. Na dzień dzisiejszy synagoga nie pełni roli bożnicy, znajduje się w niej obecnie muzeum z wystawą judaików. W skład eksponatów wchodzą: menory, jady, korona Tory, dwie Tory, lampy chanukowe oraz szkło dekoracyjne i naczynia. Na wprost wejścia w centralnej części znajduje się pięknie rzeźbiony w kamieniu Aron-ha-kodesz pochodzący z początku XVII wieku, to potocznie nazywana ,,szafa ołtarzowa” do przechowywania Tory. Aron-ha–kodesz przysłania zasłona , która zdejmowana jest podczas modlitwy. Po lewej stronie znajduje się rzeźba ,,Mojżesza” unoszącego kamienne tablice a po prawej stronie znajduje się 8 płaskorzeźb ze scenami Starego Testamentu oraz kilka macew z pobliskiego cmentarza.

W synagodze możemy oglądać wystawy zdjęć oraz malarstwa, jak również poznać historię osób zasłużonych. Na zakończenie wychodząc z sali głównej możemy zaopatrzyć się w kasie biletowej w pamiątki i literaturę związaną zarówno z synagogą jak i miastem Szydłów. Będąc w Szydłowie zachęcamy do odwiedzenia tego miejsca, gdyż można się zaznajomić z przedmiotami religijnymi żydowskiej społeczności jakiej nie spotyka się na co dzień.